دانشگاه شیراز

دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد در

رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی – فیزیولوژی

برررسی تاثیر چهار هفته فعالیت ورزشی ایزومتریک هندگریپ، بر تغییرات اتساع عروقی وابسته به جریان خون و فشارخون در  زنان مبتلا به پرفشاری خون

استاد راهنما

دکتر فرهاد دریانوش

استادان مشاور

دکتر محمد علی بابایی بیگی

دکتر علیرضا راسخی

دکتر مریم کوشکی جهرمی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

پرفشاری‌خون، نقش قابل توجهی را در ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و مرگ و میر این نوع بیماری‌ها در جهان ایفا می‌کند. به نظر می‌رسد که پرفشاری‌خون ارتباط پیچیده‌ای با اختلال در عملکرد اندوتلیال دارد. افزایش فشارخون به طور قابل توجهی با اختلالاتی در عملکرد و ساختار قلبی- عروقی همراه است که باعث تخریب قلب، کلیه‌ها، مغز، عروق و دیگر اندام‌ها می‌گردد و منجر به مرگ زودرس می‌شود. هدف از تحقیق حاضر، برررسی تاثیر چهار هفته فعالیت ورزشی ایزومتریک هندگریپ، بر تغییرات اتساع عروقی وابسته به جریان خون(FMD) و فشارخون در  زنان مبتلا به پرفشاری خون بود. بدین منظور در این مطالعه 14 زن با محدوده سنی 30 تا 55 سال بر اساس توده چربی بدن و نوع داروی مصرفی فشارخون انتخاب شدند. شرکت کنندگان برنامه تمرینی ایزومتریک هندگریپ را در 4 هفته، هر هفته 3 جلسه انجام می‌دادند. قبل از شروع تمرینات و 24 ساعت پس از انجام آخرین جلسه، فشارخون و سونوگرافی داپلر از شریان بازویی دست راست آزمودنی‌ها گرفته شد. ارزیابی داده‌ها با استفاده از آزمون T وابسته طرح پیش آزمون- پس آزمون در سطح معنی­داری  05/0  P­­≤انجام شد. طبق نتایج به دست آمده، تغییرات معناداری در میزان FMD و فشارخون سیستولیک و دیاستولیک در گروه آزمودنی‌ها مشاهده شد (به ترتیب001/0> p و 006/0 = p و001/0>p  ) در پایان، نتایج این پژوهش نشان داد فعالیت ورزشی ایزومتریک هندگریپ با تاثیر مثبت بر عملکرد اندوتلیال می­تواند به‌طور بالقوه­ای اختلال عملکرد اندوتلیال را در افراد پرفشاری‌خون معکوس کند.

واژه­های کلیدی: تمرینات ایزومتریک، تغییرات اتساع عروقی وابسته به جریان خون، فشارخون سیستولیک و دیاستولیک

فهرست مطالب

     عنوان                                                                                                 صفحه

فصل اول : مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….. 1

1-1  بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………………………5

1-2   ضرورت واهمیت پژوهش…. 9

1-3   اهداف پژوهش…. 11

1-3-1 هدف کلی.. 11

1-3-2  اهداف اختصاصی.. 11

1-4   پرسش‌های پژوهش…. 12

1-5 تعاریف مفهومی متغیرها 12

1-5-1  پرفشارخونی.. 12

1-5-2 اتساع عروقی وابسته به جریان خون.. 13

1-5-3 فشارخون سیستولیک…………………………………………………………………………………….13

1-5-4 فشارخون دیاستولیک……………………………………………………………………………………..13

1-5-5 فعالیت ایزومتریک…………………………………………………………………………………………..13

فصل دوم: مفاهیم بنیادی و پیشینه پژوهش

2 –1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-2 مفاهیم بنیادی.. .15

2-2-1 فشارخون.. 15

2-2-2 پرفشارخونی.. 16

     عنوان                                                                                                       صفحه

2-2-3 پاتوفیزیولوژی.. 17

2-2-3-1 کنترل موضعی.. 18

2-2-3-2 کنترل پرفشارخونی.. 20

2-2-3-2-1کنترل دارویی………………………………………………………………………………………..20

2-2-3-2-1 کنترل غیر دارویی………………………………………………………………………………21

2-2-4 عوارض پرفشارخونی.. 22

2-2-5 ساختار عملکرد عروق.. 23

2-2-6 ساختار عروق خونی.. 24

2-2-7 اندوتلیوم. 25

2-2-8 ساختار اندوتلیوم. 26

2-2-9 عملکرد اندوتلیال.. 26

2-2-10 اختلال در عملکرد اندوتلیال.. 28

2-2-11 ارزیابی اندوتلیال و عملکرد عروقی 29

2-2-12 اتساع عروقی ناشی از جریان خون.. 29

2-2-13 تنش برشی.. 31

2-2-14 فعالیت ورزشی ایزومتریک و فشارخون 33

2-3  پیشینه تحقیق 35

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه. 41

3-2 روش پژوهش…. 41

3-3 جامعه آماری، نمونه آماری و روش نمونه­گیری………………………………………………………..41

     عنوان                                                                                                           صفحه

3-4 متغیرهای پژوهش…. 42

3-4-1 متغیرهای مستقل.. 42

3-4-2 متغیرهای وابسته. 42

3-4-3 محدودیت‌های غیرقابل کنترل.. 42

3-4-4 متغیرهای قابل کنترل.. 43

3-5 تعریف عملیاتی متغیرها 43

3-5-1فعالیت ایزومتریک…. 43

3-5-2 زنان غیر ورزشکار……………………………………………………………………………………………………..43

3-5-3 بیماری پرفشارخونی…………………………………………………………………………………………………43

3-6 ابزار و وسایل اندازه گیری پژوهش……………………………………………………………………………….44

3-7 روش اجرا………………………………………………………………………………………………………………………45

3-8 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………………..47

فصل چهارم: یافته­های پژوهش

4-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….49

4-2 بررسی نرمالیته داده‌های مطالعه……………………………………………………………………………..49

4-3 یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………………50

4-3 نتایج توصیفی متغیرهای اندازه گیری شده……………………………………………………………..51

4-4 یافته های مرتبط با سوالات پژوهش…………………………………………………………………………51

4-4-1 سوال اول …………………………………………………………………………………………………………………51

4-4-2 سوال دوم ………………………………………………………………………………………………………………..52

4-4-3 سوال سوم ……………………………………………………………………………………………………………….54

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….57

5-2 خلاصه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………57

5-3 بحث و بررسی…………………………………………………………………………………………………………………..59

5-3-1 تاثیر فعالیت ورزشی بر FMD و فشارخون…………………………………………………………….59

     عنوان                                                                                                           صفحه

5-4  نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………74

5-5 محدودیت ها ……………………………………………………………………………………………………………………75

5-6 پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………….75

5-6-1 پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………..75

5-6-2 پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………………………………………………..76

فهرست منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………77

منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………….78

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                       صفحه

جدول 1-1 طبقه بندی فشارخون……………………………………………………………………………………………….6

جدول 3-1: برنامه تمرینات ایزومتریک هندگریپ…………………………………………………………………..47

جدول4-1جدول بررسی نوع توزیع داده های مطالعه(خروجی آزمون کلومگرف-اسمیرنف).49

جدول4-2 ویژگی­های توصیفی مربوط به آزمودنی‌ها……………………………………………………………….50

جدول 4­-­3 آزمون تی وابسته: مقایسه تأثیرتمرینات ایزومتریک هندگریپ بر اتساع عروقی وابسته به جریان خون قبل و بعد از تمرین………………………………………………………………………………51

جدول 4­-­4 : آزمون تی وابسته: مقایسه تأثیرتمرینات ایزومتریک هندگریپ بر فشارخون سیستولی قبل و بعد از تمرین…………………………………………………………………………………………………..52

جدول 4­-5­ : آزمون تی وابسته: مقایسه تأثیر تمرینات ایزومتریک هندگریپ بر فشارخون دیاستولی قبل و بعد از تمرین…………………………………………………………………………………………………..54

فهرست تصاویر

    عنوان                                                                                          صفحه

تصویر 1-1 عوامل خطرزای قلبی- عروقی و اختلال در عملکرد اندوتلیال رخ می‌دهد……………7

تصویر 2-1 فاکتورهای موثر بر فشارخون…………………………………………………………………………………17

تصویر 2-2 عوارض پرفشارخونی……………………………………………………………………………………………….22

تصویر 2-3 ساختار عروق خونی………………………………………………………………………………………………..24

تصویر 2-4 : اندازه گیری FMD با استفاده از دستگاه سونو…………………………………………………30

تصویر 2-5 نمایش تنش برشی…………………………………………………………………………………………………32

فهرست شکل‌ها

               عنوان                                                                           صفحه

شکل 4-1، میانگین و انحراف استاندارد اتساع عروقی وابسته به جریان خون قبل و بعد از تمرین…………………………………………………………………………………………………………………………………………52

شکل 4-2، میانگین و انحراف استاندارد فشارخون سیستولی قبل و بعد……………………………53

شکل 4-3، میانگین و انحراف استاندارد فشارخون دیاستولی قبل و بعد……………………………55

مقدمه

اینگونه تخمین زده می‌شود که پرفشاری خون، 1 بیلیون نفر را در سرتاسر جهان درگیر می‌کند که این امر با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی(CVD) [1] و بالارفتن  مرگ و میر مخصوصا در افراد مسن همراه است و به درستی ثابت شده است که با پیشرفت سن، فشارخون افزایش پیدا می‌کند. (رافائل داس ریس و همکاران[2]،2013). در ایالت متحده آمریکا، حدود 9/77 میلیون نفر بزرگسال مبتلا به پرفشاری خون هستند که طبق آمار سازمان بررسی ارزیابی تغذیه و سلامت ملی (NHANES)[3] در سال 2007،  5/81 درصد از این افراد از بیماری خود، اطلاع دارند، 9/74 درصد تحت درمان هستند، 5/52 درصد تحت کنترل هستند و 5/47 درصد نیز تحت کنترل نمی‌باشند. پیش بینی‌ها نشان می‌دهند که پرفشاری خون از سال 2013 تا سال 2030، 2/7 درصد افزایش خواهد داشت (انجمن قلب آمریکا[4] ،2013).

پرفشاری خون نقش برجسته‌ای را در جهان، در تمام علل و مرگ و میر بیماری‌های قلبی- عروقی ایفا می‌کند. اصلاح شیوه زندگی، شامل افزایش فعالیت ورزشی برای پیشگیری و درمان پرفشاری خون توصیه می‌گردد (چری لی و همکاران[5] ،2007).

کاهش فعالیت بدنی و زیاده‌روی در مصرف چربی‌ها، گوشت، شکر، نمک و مصرف دخانیات همراه با زندگی پر استرس در دهه‌های گذشته، بروز بیماری‌های عمده‌ی غیرواگیر را در جوامع بشری افزایش داده است. تقریبا دو سوم مرگ و میرها در کشورهای پیشرفته به علت این بیماری‌ها است. و در کشورهای خاورمیانه نیز بیماری‌های قلبی– عروقی، بیماری‌های مزمن ریوی و دیابت سه علت از شش علت اول مرگ و میر را تشکیل می‌دهند. در ایران نیز این بیماری‌ها از علل عمده‌ی مرگ و میر و ناتوانی به شمار می‌روند. عوامل خطر بروز این بیماری‌ها، شامل افزایش فشارخون، زیادی چربی‌های خون، اختلالات متابولیسم گلوکز، اضافه وزن و چاقی و مصرف دخانیات می‌باشد که در کشور ما و به ویژه در شهرهای بزرگ شایع است.

طبق آمار مندرج در سیمای مرگ و میر در 29 استان کشور در سال 1383، ده علت اصلی مرگ و میر در ایران، به ترتیب، بیماری‌های قلبی – عروقی، حوادث غیرعمدی، سرطان‌ها، بیماری‌های دستگاه تنفس، اختلالات حول تولد، بیماری‌های دستگاه گوارش، مجموع حوادث عمومی، بیماری‌های دستگاه ادراری و تناسلی، اختلالات غدد و متابولیک و ناهنجاری‌های مادرزادی بوده است. اگر چه بدون شک این رتبه بندی تا سال 2030 در کشور ما نیز تغییر می‌کند، صحت، دقت و متدولوژی گردآوری آمار کشوری جای تامل دارد (عزیزی،جانقربانی وحاتمی،1389).

در افراد بالغ، فشارخون سیستولی 140 میلی‌متر جیوه یا بالاتر و یا فشارخون دیاستولی 90 میلی‌متر جیوه یا بالاتر پرفشاری خون محسوب می‌شود. فشار خون بالا شایعترین عامل بروز نارسایی و سکته مغزی در بسیاری از کشورها و شایعترین عامل ایجاد نارسایی کلیوی است. در حال حاضر داروهای پایین آورنده فشار خون از رایج ترین داروهایی هستند که توسط پزشکان نسخه می‌شوند با این حال هنوز بیش از نیمی از بیمارانی که فشار خون بالا دارند، درمان نمی‌شوند و فشار خون در بیشتر آنهایی که درمان می‌شوند در حد مطلوب کنترل نشده است. با این وجود، فشار خون بالا در کشور آمریکا در دهه‌های گذشته کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است که می‌تواند به علت دقت بیشتر در اندازه‌گیری و تشخیص فشار خون بالا و یا حاصل اقدام‌های وسیع انجام شده در جهت پیشگیری اولیه بیماری‌های قلبی – عروقی در این کشور باشد. شیوع پرفشاری خون در کشورهای اروپایی نیز در همین حدود ذکر شده است. مطالعات انجام شده در کشور ایران نیز حاکی از شیوع بالای پرفشاری‌خون است. در آخرین بررسی شهر تهران در طرح قلب سالم (1376)، شیوع فشارخون دیاستولی بالا در محدوده سن 25 تا 65 سال، حدود 23 درصد و فشار خون سیستولی بالا (بدون بالا بودن فشارخون دیاستولی) حدود 10 درصد نشان داده شده است. این آمار لزوم توجه بیشتر به عوامل خطر قلبی – عروقی و اهمیت پیشگیری اولیه را در کشور، بیش از بیش مورد تاکید قرار می‌دهد (حاتمی،رضوی،اردبیلی،مجلسی،سیدنوزادی و پریزاده، 1383).

به دنبال ایجاد فشارخون، کنترل فشارخون بالا  نیز از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد تا شانس ایجاد عوارض به واسطه فشارخون به حداقل مقدار خود برسد. علیرغم این که پیشگیری و درمان پرفشاری خون مورد توجه قرار گرفته و راهکارهای مشخص برای درمان آن ارائه گردیده که می‌توان به در دسترس بودن بیش از صد نوع داروی متفاوت فشار خون که کارایی همگی به اثبات رسیده اشاره کرد، اما همچنان میزانهای گزارش شده برای کنترل فشار خون ناامید کننده است. میزان موفقیت برای کنترل فشار خون در آمریکا تنها 27 درصد بوده که در انگلستان، فرانسه و آلمان حتی از این هم کمتر است. گزارشات پزشکی نشان می‌دهد که شکست در کنترل فشار خون ریشه در عدم تمکین دارویی دارد. متأسفانه بیشتر تحقیقات به پرس و جو در تمکین دارویی محدود شده اند و یافته‌ها در مورد فرآیند تصمیم گیری در زمینه خودتنظیمی فشار خون توسط بیمار بسیار ناچیز است. واضح است که کنترل فشار خون به درجه معینی از خودتنظیمی نیاز دارد. خودتنظیمی شامل کنترل منظم فشار خون، کاهش نمک مصرفی، عدم مصرف سیگار، انجام ورزش، اجتناب از فشارهای روحی روانی، تغذیه سالم، کاهش وزن و مصرف مرتب دارو طبق تجویز پزشک می‌باشد (براتی و همکاران،1389).

همانگونه که ذکر شد، ﻳﻜـﻲ از ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺑﺮای ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎی ﻗﻠﺒﻲ- ﻋﺮوﻗﻲ، ﭘﺮﻓﺸﺎریﺧون اﺳﺖ.ﻛــﺎﻫﺶ ﻓــﺸﺎرﺧــــﻮن اﺳـﺘﺮاﺣﺘﻲ در اﻓـﺮاد ﻃﺒﻴﻌﻲ[6] و ﺑﻪ وﻳـﮋه اﻓـﺮاد ﭘﺮﻓـﺸﺎرﺧـﻮنی[7] اﻫﻤﻴـﺖ بسزاﻳﻲ از ﻟﺤـﺎظ ﻛـﺎﻫﺶ ﺧﻄـﺮ ﻣـﺸﻜﻼت ﻗﻠﺒـﻲ – ﻋﺮوﻗـﻲ دارد. ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ورزﺷﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از راﻫﻜﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ داروﻳﻲ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی، ﻛﺎﻫﺶ و درﻣﺎن ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺸﺎرﺧﻮن در ﻋﻤﻮم اﻓﺮاد ﺑﺎﺷﺪ (محبی و همکاران، 1388).

اختلال در عملکرد اندوتلیال یکی از عوامل اصلی در پیشرفت آترواسکلروز، پرفشاری‌خون و بیماری عروق کرونری(CAD)[8] محسوب می‌شود. این مورد در افراد پرخطر مستعد آترواسکلروز و در بیماران پرفشارخونی دیده شده است. همچنین اختلال در عملکرد اندوتلیال یک پیشگوی مهم در خصوص حوادث قلبی- عروقی در طولانی مدت می‌باشد (این چانگ هانگ و همکاران[9]، 2012)

اندوتلیوم عروق خونی، نقش مهمی را در تنظیم تونیسیته عروق و حفظ هموستاز قلب و عروق بازی می کند. اختلال در عملکرد اندوتلیوم به پاتوژنز آترواسکلروز بیماری های عروقی و حوادث حاد قلبی و عروقی مرتبط است. اتساع ناشی از جریان خون(FMD)[10]‌ به دنبال ترشح نیتریک اکساید (NO)[11] از سلول‌های اندوتلیال اتفاق می‌افتد. همچنین اخیرا از FMD برای مطالعه عملکرد اندوتلیال عروق خونی به عنوان یک روش غیرتهاجمی استفاده می‌شود. علاوه براین گزارش شده است که اختلال در FMD با تجمع عوامل خطر کرونری مرتبط می‌باشد (جیرو موریگوچی و همکاران[12]،2004)

پرفشاری خون که با اختلال در عملکرد اندوتلیال مرتبط است بیانگر شرایطی است که در آن با کاهش اتساع وابسته به اندوتلیوم و وابسته به نیتریک اکساید روبرو هستیم.  تمرینات ایروبیک پویا، احتمالا به علت ایجاد سازگاری‌های مرتبط با تمرین در سیستم عروقی (برای مثال افزایش اتساع وابسته به اندوتلیال)، فشارخون استراحتی را در افراد مبتلا به پرفشاری خون و یا افراد بدون فشارخون بالا به طور موثری کاهش می‌دهد (پسکاتلو و همکاران[13] ، 2004). شواهد اندکی نشان می‌دهند که تمرینات ایزومتریک شامل تمرینات ایزومتریک هندگریپ، فشارخون استراحتی را در افراد با یا بدون فشارخون بالا کاهش می‌دهد (تیلور و همکاران[14]،2003). مکانیسم‌های مرتبطی در این زمنیه پیشنهاد شده اما مورد بررسی قرار نگرفته است همانند افزایش اتساع وابسته به اندوتلیال (ری سی و همکاران[15]،2000).

برای ارزیابی اختلال در عملکرد اندوتلیال، راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها اتساع وابسته به جریان خون (FMD) می‌باشد. FMD یکی از روشهای وسیع غیرتهاجمی برای ارزیابی عملکرد اندوتلیال است که بازتاب اتساع وابسته به نیتریک اکساید اندوتلیال در پاسخ به انسداد ناشی از پرخونی واکنشی می‌باشد (این چانگ هانگ و همکاران[16]،2012).

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ورزﺷﻲ ایزومتریک ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎرﺧـﻮن استراحتی افراد حتی در کمتر از 8 هفته ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ. از سازگاریهای سریع ایجاد شده به دنبال این نوع تمرینات می‌توان به تغییر در اوج ظرفیت اتساع عروقی[17] اشاره کرد (گاوین و همکاران[18]، 2010). تحقیق حاضر با هدف تاثیر 4 هفته فعالیت ایزومتریک هندگریپ بر فشارخون استراحتی و اتساع ناشی از جریان خون زنان مبتلا به پرفشاری خون انجام شد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.